Over Jane Goodall
Vijfenzestig jaar geleden ging een jonge vrouw chimpansees bestuderen in het Gombe Stream National Park in Tanganyika.
Nauwelijks enkele maanden later ontdekte ze dat de mensapen werktuigen maken en gebruiken.
Het was een mijlpaal, die Jane Goodall wereldberoemd maakte. Hoe moeten we het belang van haar werk vandaag inschatten?
Met dank aan Tarzan
Over hoe mensen haar leven en werk moeten plaatsen, zei Goodall zelf ooit: ‘Ik zou het fijn vinden te worden herinnerd als iemand die mensen geholpen heeft een beetje nederig te zijn. We moeten beseffen dat we deel uitmaken van het dierenrijk, en er niet naast staan.’
Bij haar geboorte op 3 april 1934 in de Londense buitenwijk Hampstead leek Valerie Jane Morris-Goodall nochtans niet meteen voorbestemd voor een leven als wetenschapper-avonturier. Haar vader was zakenman, haar moeder romanschrijfster. Het zaadje werd geplant toen haar vader haar een chimpanseeknuffel cadeau gaf. Lang voor ik naar Gombe trok, had ik al van mijn hondje geleerd dat wij niet de enige levende wezens zijn met een persoonlijkheid. De kiem vond vervolgens een vruchtbare grond in haar favoriete jeugdboekenreeksen: Doctor Dolittle, over een arts die met dieren kan praten, en de oorspronkelijke Tarzanromans van Edgar Rice Burroughs, rond een jungleheld die communiceert met apen.
'Goodalls observatie van werktuiggebruik zette de antropologie op zijn kop'
Toch hield Goodall het bij een veeleer bescheiden studie: Secretariaat. In 1957 mocht ze de antropoloog Louis Leakey als secretaresse vergezellen op een van zijn studietochten naar Kenia. Leakey staat bekend als een grondlegger van veldwerk in het onderzoek naar primaten in hun natuurlijke omgeving. In die periode vond Goodall de inspiratie om drie jaar later, in 1960, naar het Gombe Stream National Park in Tanganyika te trekken, in het huidige Tanzania.
Ze arriveerde er op 14 juli 1960. Niet eens vier maanden later, op 4 november, observeerde ze als eerste werktuiggebruik bij primaten. Ze zag hoe een chimpansee een grasspriet gebruikte om termieten uit een termietenheuvel te lokken om ze daarna te kunnen opeten. Een eurekamoment. Ze zag er de bevestiging in dat dieren een vorm van persoonlijkheid hebben, zoals haar hondje dat jaren voordien al had ‘ingefluisterd’. Niets nieuws onder de zon, eigenlijk. ‘Wat de chimpansees wel hebben gedaan, is me geholpen anderen daarvan te overtuigen.’
‘Op het moment dat Goodall met het nieuws naar buiten kwam, dachten wetenschappers dat enkel mensen werktuigen gebruikten.
In Memoriam Dr. Jane Goodall (1934-2025)
| Contact | P. Schouenberg |
| Telefoon | +31 77 - 354 2275 |
| Mobiel | 06 - 20 688 975 |